Franciscus Nefs

Als beroepsmilitair begreep Frans Nefs genoeg van het menselijk bedrijf om te weten dat er van de opkomst van de Nazi’s in Duitsland niets goed viel te verwachten. Dat kon wel eens oorlog worden. Hij kreeg gelijk, maar kon niet bevroeden hoe kort zijn eigen oorlog zou duren. Frans Nefs sneuvelde op 10 mei 1940.

Hij was in 1892 geboren in Halsteren en was na zijn opleiding sergeant geworden bij de Politietroepen. In 1921 was hij getrouwd met Cornelia Goossens. Het echtpaar kreeg vijf kinderen, drie jongens en twee meisjes. Van hen is alleen de oudste dochter Rie nog in leven.

Inmiddels hoogbejaard heeft Rie van Tilborg-Nefs nog volop herinneringen aan haar vader. “Ik hoor hem nog bij thuis het erf op komen. Dan stapte hij van zijn fiets en dan hoorde je de geluiden van de nestels op zijn uniform. Hij was een hele goeie vader, die voor 100% voor zijn gezin leefde. Als hij een week was weggeweest, ging hij voor hij thuiskwam nog even bij de directeur van de school langs om te horen hoe zijn kinderen het daar deden.”

Direct na zijn huwelijk ging Frans Nefs met zijn vrouw in Vaals wonen, omdat hij daar was gelegerd. Al in 1922 werd hij weer overgeplaatst naar Bergen op Zoom en verhuisde hij en zijn vrouw naar hun geboortedorp Halsteren en daar woonde het gezin in 1940 nog. Gedurende de mobilisatie was hij in Oost Brabant en Noord Limburg gelegerd. Op 10 mei 1940 lag hij in Katwijk aan de Maas (tegenover Mook) als onderdeel van de Maaslinie. Zijn opdracht was om de oprukkende Duitsers tegen te houden. Dat behelsde onder meer het opblazen van een spoorbrug over de Maas. Die opdracht werd onder zijn leiding succesvol uitgevoerd. Helaas bleef het vertragend effect op de Duitse opmars beperkt omdat de Duitsers snel een pontonbrug wisten aan te leggen. In de gevechtshandelingen, die volgden op het opblazen van de brug werd sergeant Frans Nefs door een granaatscherf getroffen. Hij was op slag dood, 47 jaar oud.

Hoe groot Frans Nefs’ plichtsbesef was en hoe groot ook zijn liefde voor zijn gezin blijkt uit een citaat uit een boekje over de oorlogsdagen in de regio waar hij vocht en sneuvelde: Sergeant Franciscus Nefs, de commandant van de politietroepen in Katwijk is 47 jaar, als de oorlog uitbreekt. Hij heeft al een respectabele staat van dienst en draagt het uniform al ruim 24 jaar. Hij is een religieus, rechtlijnig man, die veel naar huis schrijft. Uit zijn brieven spreekt zijn grote zorg voor zijn gezin. Op 5 mei zegt hij in een brief tot zijn oudste zoon Peer: Ook jullie tellen dus flink af naar Pinksteren… Maar op 8 mei weet hij meer! De verloven zijn ingetrokken. De oorlog nadert onze grenzen, maar hij verliest de aandacht voor de dagelijkse dingen niet: Zondag is het Moederdag! Zorg er samen voor, dat dat voor haar niet ongemerkt voorbij gaat! Koop maar bloemen en een taart! Aan de andere kant verliest hij de realiteit niet uit het oog: Mocht het ergste gebeuren, dat niet te hopen is, wees dan voor je moeder, zoals ik voor de mijne geweest ben! En zijn laatste woorden op 8 mei zijn: Tot ziens. Tot Pinksteren? Laat het ons hopen… De oorlog zal voor Franciscus Nefs niet lang duren.

Zijn gezin bleef geruime tijd in het ongewisse over wat er met Frans Nefs was gebeurd. “Moeder wist van niks”, kijkt Rie van Tilborg-Nefs terug. “Ze leefde in de hoop, dat haar man thuis zou komen als de Duitsers de krijgsgevangenen zouden vrijlaten. Maar die hoop bleek ijdel. Het was een zo moeilijke mededeling, dat de kapelaan niet in staat was om het moeder te vertellen. Mijn oom moest die taak van hem overnemen. Een paar ooms hadden vader moeten identificeren, wat hen heel zwaar was gevallen. Pure onmacht en woede.

Moeder was kapot toen ze het hoorde. Boos op alles en iedereen, opstandig. Nog tijdens de begrafenis had ze moeite om afscheid van hem te nemen.”

Frans Nefs was in eerste instantie in Katwijk aan de Maas begraven. Maar zijn vrouw wilde het stoffelijk overschot van haar man bij zich in de buurt hebben en dus volgde een herbegrafenis op de Rooms Katholieke Begraafplaats in Bergen op Zoom.

Gelukkig rolde het gezin Nefs redelijk door de oorlog en door de naoorlogse jaren, al moest elk dubbeltje worden omgedraaid. “Moeder was een verstandige vrouw, die goed met geld kon omgaan”, vertelt haar dochter zo veel jaren later. “Ze was ook een goede moeder en dat was wel nodig ook in een opgroeiend gezin met vijf kinderen. Mijn een na oudste broer was fel anti-Duits. De Moffen hadden zijn vader vermoord. Dus toen hij een keer werd gesommeerd om wat koffers voor Duitsers te dragen, vertikte hij dat. Hij werd opgepakt, maar kwam gelukkig gauw weer vrij.”

Na de bevrijding was het met de onzekerheid in het gezin Nefs nog niet voorbij. De oudste zoon moest in militaire dienst en kwam in Engeland terecht. Hij trouwde later een Ierse verpleegster en bouwde een gezin op in Engeland. De tweede zoon vocht in Indonesië, maar kwam gelukkig ongeschonden weer terug.

Na het overlijden van zijn vrouw in 1968 werden de stoffelijke resten van Frans Nefs bij die van zijn vrouw gelegd. Het gezin heeft het graf altijd tot in de puntjes bijgehouden, maar eind 2022 worden Frans en zijn vrouw toch herbegraven op het Ereveld op de Grebbenberg. “Daar liggen meer van zijn kameraden van toen”, vertelt Rie van Tilborg-Nefs. “Ik vind het een geruststellende gedachte dat vader en moeder daar komen te liggen. Ik ben oud. Er komt een tijd dat ik er niet meer ben. Ik wil er zeker van kunnen zijn, dat er ook dan voor dat graf wordt gezorgd. Door de bemoeienis van de Oorlogsgravenstichting kan ik er nu zeker van zijn, dat dit voor de lange termijn geregeld is. Dat geeft mij rust.”