Krijn van Os

Krijn van Os Krijn van Os werd geboren op 23 juni 1913 geboren te Waddinxveen als 2e kind van het echtpaar Gerrit van Os en Jaantje de Jong. De familie, bestaande uit 7 jongens en 1 meisje, woonde aan de Zuidkade 85. Vader van Os werkte bij de papierfabriek van Van Lange. Krijn zelf was schilder bij de plateelfabriek ‘Zuid Holland’ in Gouda. In 1936 verhuisde hij naar Den Haag. Hij ging werken op een weegschalenfabriek als letterzetter. Z’n broer Johan beschrijft z’n 14 jaar oudere broer als een wat stuurse man: ‘Toen hij mij eens uittekende en ik niet rustig bleef zitten, werd hij kwaad en verfrommelde hij de schets. Jammer, want dan had ik een heel persoonlijk aandenken aan m’n broer gehad. Krijn was antimilitarist. Hij werd geïnspireerd door mensen als Gandhi. We hebben nog wel een door hem geschilderd paneeltje voor ‘Kerk en vrede’ met daarop de tekst uit Mattheus 5 vers 43 en 44: Gij hebt gehoord, dat u gezegd is: Gij zult uw naaste liefhebben, en uw vijand zult ge haten. Maar Ik zeg u: hebt uw vijanden lief; zegent ze, die u vervloeken; doet wel dengenen, die u haten; en bidt voor degenen die u geweld doen, en die u vervolgen. Krijn wilde geen wapen dragen, ook in tijd van oorlog niet. Hij was een erkend dienstweigeraar en vrijgesteld door de wet van 13 juli 1923. Daarbij was m’n broer een avonturier, die in die tijd al per fiets naar Zwitserland ging om er jongerenkampen te bezoeken. Hij kon zwemmen als de beste, in de Gouwe voor ons huis bijvoorbeeld, en blonk uit als gymnast bij de turnvereniging TOOS. Hij was in veel zaken rechtlijnig. Zo heeft hij eens gevangen gezeten, omdat hij een bekeuring kreeg vanwege onverlicht fietsen in het donker; hij vond dat zo kinderachtig, dat hij weigerde te betalen, ook z’n vrienden mochten hem niet helpen… In 1937 is Krijn naar Engeland gegaan, z’n Boskoopse kennissen achterna, die er als kweker hun geluk beproefden. Op het Schotse eiland Lewis in de Hebriden werd hij tweedwever. Daar leerde hij z’n vrouw Kitty McCloud kennen. Kort daarop brak de oorlog uit. Krijn was helemaal van slag. Hij besprak met Kitty of hij toch in dienst zou gaan. Het ging tegen z’n principe in, maar dat z’n land zo maar veroverd werd, kon hij niet verkroppen. Het bombardement op Rotterdam op 14 mei ’40 gaf de doorslag. M’n broer trad vrijwillig in dienst. Hij werd boordschutter en vliegtuigmaker 3e klas bij het 320ste Squadron van de Royal Netherlands Naval Air Service op de luchtmachtbasis Leuchars in het Schotse heuvelland. Er werd gevlogen met tweemotorige Lockheed-Hudsons. De vliegtuigen droegen namen, die herinnerden aan de gevechten tijdens de meidagen: de Ypenburg, de Waalhaven, de Kornwerderzand; ook Indische namen kwamen voor, aangezien de bevolking van Nederlands-Indië een vliegtuigfonds had gevormd ten behoeve van de bevrijding van Nederland: de Moesi, de Balikpapan. M’n ouders vernamen via het rode Kruis dat het Krijn goed ging en dat hij in april 1941 was getrouwd met Kitty. Op 30 augustus 1941 -de dag voor Koninginnedag- kregen 4 vliegtuigen van het 320ste Squadron de opdracht een aanval te doen op een Duits konvooi van 3 schepen van 1000 ton en 2 van 700 ton, varend in oostelijke richting onder de Noorse kust. Eén van de vliegtuigen was de ‘Moesi V 9065 R’ met onze Krijn aan boord. Die dag voor de verjaardag van H.M. Koningin Wilhelmina, die immers ook in Engeland verbleef, werden op de basis de voorbereidingen getroffen voor een feestavond. Er werd gerepeteerd: muziek, zang en een verjaarsrevue en er waren rood-wit-blauwe bloemen. In een schrijven d.d. 31 augustus 1941 meldt de commandant J.M. van Olm van de Koninklijke Marine aan de Bevelhebber der Zeestrijdkrachten te Londen: Op zaterdag 30 augustus n.m. werd door vier vliegtuigen van 320 Squadron een aanval gedaan op een koopvaardijschip nabij Christiansund. De ‘Waalhaven’ (T 9380), ’Islawreker’ (V 9063) en ‘Moesi’ (V 9065) keerden niet van deze opdracht terug. Voor zoover uit de Duitse nieuwsberichten valt na te gaan, bestaat het vermoeden dat de vliegtuigen werden afgeschoten. Bij nader onderzoek is dus gebleken, dat van een konvooi geen spoor te vinden was. Wel werd een koopvaardijschip waargenomen. Er was nauwelijks bewolking. Het schip, dat voor anker lag, werd door de 4 bommenwerpers bestookt. In een officieel verslag, dat we later -ik meen in 1969- ontvangen hebben, schreef Officier Vlieger 2e klassen Schaper precies hoe de opdracht tot de aanval op 30 augustus ’41 luidde. Het liep echter allemaal anders. Plotseling doken er twee Messerschmitts-109 op. Er was geen ontkomen meer aan; op één na, de ‘Asahan’ (T 9339). Van de ‘Islawreker’ werden de officiervlieger en de sergeantvlieger gered en krijgsgevangen gemaakt. De ‘Waalhaven’ en de ‘Moesi’ zijn met man en muis vergaan. Zo vond Krijn van Os, Waddinxvener van geboorte, de dood; 28 jaar oud. Het Koninginnefeest werd onmiddellijk afgelast. Een verschrikkelijke gebeurtenis; de schrijver K. Norel heeft er in zijn boek ‘Vliegers in het vuur’ -over de Nederlandse Luchtmacht 1940/1945- een hoofdstuk aan gewijd. Onze familie aan de Zuidkade ontving het droevige bericht van gemeentesecretaris Kreupeling. Kitty McCloud heeft altijd contact met ons gehouden. Ze is hertrouwd met Bob Smith, die in Afrika tegen het Duitse leger van Rommel had gevochten. Voor haar huwelijk met Bob heeft ze m’n vader nog om toestemming gevraagd. Ze was Schotse en had orthodox-christelijke opvattingen’.Verslag van de opdracht tot het aanvallen van een vijandelijk konvooi onder de Noorse kust op zaterdag 30 augustus 1941. Onder de Noorsche kust was een convooi verkend, bestaande uit 3 schepen van ± 1000 ton en 2 van ± 700 ton, varende in oostelijke richting langs de kust. Dit convooi moest worden aangevallen door 4 Lockheed Hudsons, elk uitgerust met 3 general purpose bommen van 250 Engelsche ponden. De buizen waren gesteld op 11 sec. afvuurvertraging. Volgens opgaaf van het meteobureau was er 6/10 bewolking op ± 1000 voet hoogte. Een koers werd uitgezet naar Noorwegen, zoodanig, dat de kust zou worden aangeloopen ± 8 mijl West van de plaats waar het convooi zich zou bevinden. Langs de kust zou worden gevlogen 16 mijl in oostelijke richting. Hierna terug 50 mijl in koers 230°, daarna koers op Leuchars. De orders aan de volgvliegtuigen waren als volgt. Bij verkennen van het convooi leider direct aanvallen op het voorste schip, het 2e vliegtuig op het volgende, enz., waarbij echter elke vliegtuigcommandant zoonoodig op eigen initiatief te handelen. Direct na den aanval elk vliegtuig op eigen bestek zoo spoedig mogelijk wolkendekking zoeken en terugkeeren, volgens de generale koers. De uitvoering verliep als volgt. 11.35 Starten 11.40 Zetten koers 78° in groep op 57.56 N 06.50 O. In het begin van de vlucht veel wolkendekking, later minder. 50 mijl uit Noorsche kust op ± 4 a 5/10 bewolkt. 13.40 Verkennen de kust op ± 30 mijl afstand. 13.45 Draaien af naar SB. Te weinig wolkendek om dicht onder de kust te komen. Zien in oostelijke richting een groot Nimbuiscomplex, zich uitstrekkend tot vlak aan de kust. 13.48 Dicht bij Nimbus wolk zetten koers 30° naar kust tot 8 mijl uit de kust. 13.52 Koers oost langs kust. 13.58 Op eind van te vliegen verkenning gekomen. Zien geen convooi. Echter onder den wal een schip voor anker (± 3 a 4000 ton). Vallen aan en bomberdeeren schip van 50 ft hoogte. Bommen vallen voor. Draaien af en zien een der volgvliegtuigen het schip bombardeeren. Laatste bom treft achterschip. Nemen ontploffing waar. Schip brandt. Nemen geen afweervuur of vijandelijke vliegtuigen waar. Zien de volgvliegtuigen in verschillende koersen verdwijnen. Vliegen gedurende enkele minuten OZO-lijke koers langs kust, daarna ZO, daarna Zuid. Vlieghoogte ± 10 meter, in de regen. Behoorlijk wolkendekking over ± 50 mijl. 14.08 57-37 N O7-34 O. Zetten koers 238. 14.17 Zetten koers naar Leuchars. 16.35 Landen te Leuchars. De Officier Vlieger der 2e klasse, w.g. H. Schaper. Krijn van Os kreeg op 30 augustus 1941 nabij de Noorse kust een zeemansgraf. Hij liet een echtgenote na. Het echtpaar had geen kinderen. Na de oorlog ontvingen zijn ouders een brief van H.M. Koningin Wilhelmina. Ze schreef met leedwezen het offer van Krijn te zullen gedenken. Auteur: Hans Geel Waddinxveen Sluiten