Pieter Klaas Roege

Dat de nazi-ideologie door en door pervers was, hoeft hier geen betoog. Uit het feit, dat zij de macht hadden, leidden zij af dat ze zich alles konden permitteren. Tot roof en moord aan toe. Moord was voor hen een gewoon beleidsinstrument. Je moordde als dat je politiek uitkwam en als het hielp om mensen er onder te houden. Ook Pieter Klaas (Piet) Roege, burgemeester van Wanneperveen (nu onderdeel van de gemeente Steenwijkerland) werd er het slachtoffer van. In de nacht van 19 op 20 november 1943 werd hij door de Duitsers meegenomen. In zijn pyjama. Hij mocht zich niet eens aankleden. In de vroege ochtend van 20 november werd hij vermoord. Een nekschot en een schot door zijn hart maakten een eind aan zijn leven. Zijn moordenaars lieten hem achter in de berm aan de Driftlakenseweg in Nijeveen. Het was een schandelijke moord.

“Hij was een leuke, ontspannen vader”, kijkt zijn dochter Anje een mensenleven later terug. Met haar en haar broer Klaas praten we over het lot van hun vader.

Aanvankelijk was Piet Roege gemeenteambtenaar in Dalfsen. In 1940 volgde hij zijn vader op als burgemeester van de gemeente Wanneperveen. “Dat deed hij om zijn vader een plezier te doen, want die wilde dat heel graag. Hij kwam zodoende wel in allerlei oorlogsperikelen terecht. Dat maakte hem prikkelbaarder dan hij van nature was. Hij ergerde zich aan het gedrag van de Duitsers en hun trawanten. Dan werd er weer een weg vernield omdat ze er zo nodig met een tank overheen moesten rijden. Dan legden ze lukraak allerlei verplichtingen op.

Of hij concreet in het verzet zat, weten we niet maar dat hij er sympathiek tegenover stond, is zeker. Als christen en lid van de CHU (later opgegaan in het CDA) was zijn motto: doe geen onrecht, maar duld het ook niet. Toen er een overval op het gemeentehuis zou plaatsvinden en het bevolkingsregister ondergebracht werd in de naastgelegen melkfabriek, wist vader dat en hij zorgde ervoor dat hij net die dag buiten het dorp was. Hij was al gewaarschuwd dat hij gevaar liep. Hij had misschien wel kunnen onderduiken, maar deed het niet. Kennelijk vond hij het zijn plicht om op zijn post te blijven.”

Arend Pluim wijst de plek aan waar burgemeester Roege vermoord is

“Hij is meegenomen en vrijwel gelijk of de volgende morgen vermoord in een weiland, een kilometer of vijf van Wanneperveen. Het was een wrede moord. Wie het gedaan heeft, weten we nog steeds niet. Er is een verhaal dat hij aanvankelijk was vrijgelaten maar vervolgens toch door een nazi is vermoord. Of dat waar is, weten we niet.”

Er is een verband verondersteld tussen de dood van Piet Roege en de Silbertanne moorden. Tussen september 1943 en september 1944 vermoordden Oostfrontveteranen en SD-ers vooraanstaande Nederlanders. Zo namen zij wraak op aanslagen op collaborateurs door het Nederlandse verzet. Of dat verband er echt is, is niet met zekerheid te zeggen.

Roege’s vrouw, Jozina Catharina Roege-Luteijn, bleef achter met drie kinderen en een vierde op komst. “Moeder vertelde er later nooit zo veel over”, vertellen Klaas en Anje Roege zo veel jaren later. Maar haar gelukkige en tot dan toe redelijk onbezorgde leven was definitief voorbij. “We hebben nog een jaar in Wanneperveen gewoond. Daarna zijn we, dankzij de hulp van een oom, die daar wat invloed had, verhuisd naar Zwolle. Naar een groot, oud, nat huis. Een jaar later verhuisden we naar een beter huis. Aanvankelijk hadden we het arm. Pas na een aantal jaren kwam er hulp van de Stichting 40-45 en werd het wat beter, maar gemakkelijk werd moeders leven nooit meer. Ze was een lieve, goede, sterke vrouw, die haar vier kinderen alleen moest opvoeden en dat geweldig heeft gedaan. We waren een goed gezin. Het was thuis nooit triest. We waren muzikaal, speelden samen, de een op de piano, de ander op de gitaar en een derde op de trompet. Maar door vaders dood is ons leven wel sterk veranderd.”

Eind 2020 werd tijdens een kleine ceremonie een plaquette onthuld ter nagedachtenis aan Pieter Klaas Roege. Dat gebeurde bij het voormalige gemeentehuis van Wanneperveen, waar ooit het oude gemeentehuis annex woonhuis hadden gestaan. De onthulling werd verricht door burgmeester Rob Bats van Steenwijkerland en door de jongste zoon, Pieter Roege. De plaquette kwam er op initiatief van Arend Pluim uit Nijeveen. Hij had in de morgen van 20 november 1943 de bloedsporen van burgemeester Roege gezien. Dat beeld had hem nooit losgelaten. Aanvankelijk wilde hij een gedenkteken op de plaats waar Piet Roege was gevonden. Daartegen verzetten zich wetten en praktische bezwaren. Maar Pluim gaf niet op. Nu is het welverdiende gedenkteken van Piet Roege voor iedereen zichtbaar.

“Voor ons heeft het de zaak wel weer opgerakeld”, kijken Anje en Klaas Roege terug. “Maar nu de plaquette er is zijn we wel trots. Helaas heeft de onthulling vanwege de beperkingen als gevolg van de Corona pandemie in beperkte kring moeten plaatsvinden, maar anders was zo ongeveer de hele familie gekomen. Voor ons is nog duidelijker geworden wie onze vader, opa en overgrootvader was.”

Op de plaquette staat de volgende tekst:

Ter nagedachtenis aan

Piet Klaas Roege

Geb. 3-1-1902

Burgemeester van Wanneperveen van 1940 tot 1943.

Tijdens een razzia op 19-11-1943 op brute wijze weggevoerd vanuit het gemeentehuis, tevens woonhuis dat op deze plek heeft gestaan. De volgende dag levenloos gevonden aan de Driftlakenseweg bij Kolderveen, doodgeschoten door de Duitse bezetters, naar wordt aangenomen als represaille voor activiteiten van het verzet.

Pieter Klaas Roege werd begraven in het familiegraf op het kerkhof in Wanneperveen. De Nederlands Hervormde Kerk van Wanneperveen is een mooie kerk met een bijzondere klokkenstoel. Precies voor de ingang van de kerk is het familiegraf van de Roege’s. Er staat een kruis op waarop vermeld staat, dat Pieter Klaas Roege is gevallen voor het vaderland. “We gaan er nog regelmatig kijken en dan gaan we nu ook even langs bij de plaquette.”

Piet Roege was een burgemeester in oorlogstijd. Bij burgemeesters in oorlogstijd hoort vaak het beeld dat ze soms moesten schipperen om erger te voorkomen. Geen dankbare taak, wel een belangrijke. Omdat je als burgemeester altijdr boven het maaiveld uitstak, was het een risicovolle functie. Piet Roege droeg daar de consequenties van. Hij viel voor het vaderland. Wij mogen hem niet vergeten.