Dirk van der List

Dirk van der List is geboren op 31 maart 1883 te Gouda als zoon van Johannes Cornelis van der List (1857-1915) en Lijsbeth Koning (ca. 1855-1912). Vader Johannes was van oorsprong timmerman, maar vond al snel zijn passie in het fotograferen en portrettekenen. Hij vestigde zich in 1883 in Haarlem waar hij naast het fotograferen en portretteren in piano's handelde. Dirk had acht broers en zussen van wie er twee jong overleden. Door toedoen van zijn vader rolde ook Dirk in het vak van fotograaf. Eerst in het atelier van zijn vader, maar later zelfstandig.Op 27-jarige leeftijd trouwde Dirk van der List op 6 april 1910 te Haarlem met Cornelia Hendrika Smits, zij was toen 22 jaar. Het echtpaar woont tot 1924 in Haarlem. We kunnen Dirk van der List's vestigingsplaatsen volgen als hij zich steeds laat registreren als professioneel fotograaf. Dat gebeurt achtereenvolgens te: Haarlem (tot 1904), Schoterland (in 1904), Haarlem (tot 1924), Utrecht (tot 1925), Amsterdam (tot 1933) daarna te Baarn. Hoe Van der List ansichten-uitgever werd, is niet bekend. Het beroep fotograaf heeft natuurlijk veel raakvlakken en ansichten bleven -ondanks de crisisjaren- ongekend populair.In het begin van zijn carrière houdt Dirk van der List zich bezig met het doorsnee fotowerk. Later produceert hij ook ansichtkaarten die hij in eigen beheer drukt. Van der List gebruikte hierbij dezelfde methode als veel andere fotografen: die van de fotokaart. Op basis van een glasplaat-negatief werden een serie afdrukken gemaakt. Omdat dat handwerk was, bleven de oplages klein. Dit werd tegelijk een belangrijk verkoopargument in de kleinere dorpen en steden. Die winkeliers wilden geen voorraad van honderden ansichten van één onderwerp.In de jaren voor de Tweede Wereldoorlog vestigt hij zich in Baarn aan de Zandvoortlaan 13, later werd dat adres omgedoopt tot Eikenweg 15. Het pand bestaat niet meer, op die plek is nu een kleine speeltuin te vinden, tegenover het straatje tussen Eikenweg en Beukenlaan. Naast het fotograferen start hij een eigen uitgeverij en drukkerij genaamd Saturnus. Hij geeft onder andere prentbriefkaarten uit.In de oorlog houdt hij zich bezig met het illegaal drukken van kranten en ander drukwerk. Zo maakt hij een ansichtkaart waarop een plant is afgebeeld, in de contouren van de bladen zijn de gezichten van leden van het koninklijk huis te herkennen. Je ziet die echter alleen als je het weet. De gezichten zijn van Wilhelmina, Juliana, Prins Bernhard, Beatrix en Irene. Deze kaarten werden door oranje gezindten als kerstgroet naar elkaar gestuurd.Kranten die hij drukte waren onder andere Trouw en Vrij Nederland. In de oorlog neemt hij ook nog vier Joodse onderduikers in huis. Het pand waar hij woont ligt aan de voorkant aan de Zandvoortlaan, de achterkant komt uit op de toenmalige Johannalaan. In het huis was een geheime uitgang naar de Johannalaan. Het drukken van de kranten werd georganiseerd door zes personen. Eén van de zes heeft de boel verraden en toen zijn ze alle zes opgepakt. Bij de inval door de Duitsers konden de Joodse onderduikers eerst ontkomen, maar later werden ze toch opgepakt en afgevoerd. Twee ervan hebben de oorlog overleefd en kwamen terug naar Nederland.Dirk werd op 6 januari 1944 samen met zoon Dirk jr. opgepakt. Ze werden eerst naar de Euterpestraat in Amsterdam afgevoerd en opgesloten. Dirk jr. werd kort daarna weer vrijgelaten. Men had al snel door dat hij niets met de verzetsactiviteiten van vader Dirk te maken had. Vader Dirk heeft daar zes weken vast gezeten om ondervraagd te worden. Daarna werd hij overgebracht naar kamp Vught.Aan het eind van de oorlog -september 1944- werd hij naar concentratiekamp Sachsenhausen overgebracht. Daar raakte hij bevriend met mede-gevangene Frans Willems uit Arnhem. Na een paar weken verliezen ze elkaar uit het oog, maar omdat ze beide ziek werden (Natte Pleuris) komen ze beiden in een hospitaal en daar ontmoetten ze elkaar weer. De toestand van Dirk werd snel slechter en op 11 maart 1945, slechts een paar maanden voor de bevrijding, bezwijkt Dirk aan zijn ziekte. Korte tijd later komt de bevrijding en is Frans Willems weer in Nederland.Pas in augustus verneemt de weduwe Van der List dat haar echtgenoot is omgekomen. In september schrijft Frans Willems haar een uitgebreide emotionele brief om haar te informeren dat Dirk het kamp niet heeft overleefd. Hij schrijft over hoe zij elkaar ontmoet hebben, hoe Dirk ziek werd. Willems schreef dat Dirk van der List door zijn medegevangenen gerespecteerd werd om zijn innerlijke kracht. Nooit liet hij zijn hoofd hangen. Verder beschrijft hij hoe Dirk aan zijn ziekte bezweek. Een brief met een verschrikkelijke boodschap. Frans Willems zou later de weduwe nog bezoeken in Baarn. Weduwe Cornelia Hendrika Smits bleef in Baarn wonen. Zij stierf op 25 maart 1976. Ze werd 88 jaar oud. Sluiten